Witold w latach 1924-1939 wielokrotnie bywał we Wsoli. Tu przygotowywał się do egzaminów na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, a po zakończeniu studiów w 1927 roku próbował wejść w skład radomskiej palestry (jego kandydaturę odrzucono). We Wsoli powstawały fragmenty opowiadań, które weszły do debiutanckiego tomu pisarza, „Pamiętnika z okresu dojrzewania”, a także fragmenty powieści „Ferdydurke”.
Pałac we Wsoli pozostawał w rodzinie Gombrowiczów do 1941 roku, kiedy to skonfiskowany majątek został objęty zarządem niemieckim. Po zakończeniu wojny dobra przejął Skarb Państwa. Grunty rozparcelowano, a w pałacu znalazł siedzibę posterunek milicji, a potem dom pomocy społecznej i opieki specjalnej dla dzieci i dorosłych. W 2005 roku pensjonariuszy przeniesiono do nowej placówki, a Starostwo Powiatowe w Radomiu sprzedało budynek wraz z sześciohektarowym parkiem Urzędowi Marszałkowskiemu Województwa Mazowieckiego. Ten przekazał go Muzeum Literatury w Warszawie z przeznaczeniem na Muzeum Witolda Gombrowicza.
W 2006 roku rozpoczął się generalny remont pałacu, który trwał z przerwami do września 2009. 10 października 2009 w obecności Rity Gombrowicz, wdowy po pisarzu, muzeum zostało oficjalnie otwarte. Stała ekspozycja Muzeum Witolda Gombrowicza odwołuje się do biografii pisarza. Cytatom z „Dziennika”, „Testamentu” i „Wspomnień polskich” towarzyszą liczne fotografie, projekcje filmowe i przedmioty należące do pisarza. To m.in. jego ulubione fajki, szachy, pióra, okulary czy maszyna do pisania. Do najbardziej niezwykłych eksponatów należą walizka, z którą Gombrowicz opuścił Polskę w 1939 roku, zawieszone u sufitu fotele, które stały niegdyś w mieszkaniu autora „Ferdydurke” w Vence czy – także pochodząca z tego mieszkania - wanna Gombrowiczów.
Placówka upowszechnia wiedzę o życiu i twórczości Witolda Gombrowicza, inicjuje i prezentuje gombrowiczowskie projekty, stale uzupełnia zbiory, gromadzi księgozbiór oraz prasę naukową i społeczno-kulturalną. Muzeum ma bogatą ofertę edukacyjną, organizuje spotkania autorskie, koncerty i spektakle teatralne. To właśnie z muzeum wyszedł pomysł przyznawania debiutującym pisarzom Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza. W tym roku odbędzie się jej ósma edycja. Od dwóch lat kapituła wskazuje także osobę, która w ramach rezydencji literackiej spędza miesiąc w Vence na południu Francji – mieście, w który ostatnie lata życia spędził Gombrowicz.
https://www.cozadzien.pl/region/adresy-kultury-gminna-biblioteka-publiczna-w-jedlinsku/89771
W Vence mieści się obecnie Espace Museal Gombrowicz – przestrzeń muzealna, zaaranżowana w dawnym mieszkaniu Rity i Witolda Gombrowiczów. Opiekę nad ekspozycją sprawuje właśnie Muzeum Witolda Gombrowicza we Wsoli.
Lata 2023 i 2024 dla MWG zapowiadają się bardzo intensywnie. W tym roku przypada bowiem 90. rocznica debiutu Witolda Gombrowicza i 60-lecie jego powrotu do Europy. W przyszłym roku zaś będziemy obchodzić 120. rocznicę urodzin pisarza.
- Chcemy, żeby te jubileusze były pretekstem do ważnych wydarzeń literackich, teatralnych i artystycznych. Mamy bogate plany. Część już realizujemy, nad częścią jeszcze pracujemy – zapowiada Tomasz Tyczyński, kurator Muzeum Witolda Gombrowicza we Wsoli.
Placówka przygotowuje się także do rozbudowy. W ciągu trzech lat na terenie parku, w pobliżu głównej bramy wjazdowej powstaną dwa nowe budynki. Jeden, techniczny, z miejscem dla pracowników ochrony i przestrzenią magazynową, drugi administracyjno-biurowy z salą widowiskową, przestrzenią wystawienniczą i miejscami pracy dla osób zajmujących się naukowo badaniem twórczości Witolda Gombrowicza.
